Η μικρή και όμορφη πόλη της Πύλης βρίσκεται στην είσοδο ενός φυσικού περάσματος, που δημιουργείται από τον Κόζιακα από τη μία πλευρά και από τον Ίταμο από την άλλη. Τα δύο αυτά αντικριστά βουνά, που διαχωρίζονται από τον Πορταϊκό ποταμό, σχηματίζουν μία φυσική μεγαλόπρεπη πύλη, κάτι το οποίο δικαιολογεί τη προέλευση του ονόματος του οικισμού!
Αυτό αιτιολογεί το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των επισκεπτών καθώς η Πύλη αποτελεί κέντρο σπουδαίων βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων καθώς επίσης πέρασμα για τα γραφικά χωριά του Ασπροποτάμου και την Άρτα.

Το ιστορικό πέρασμα της Πύλης (=Πόρτα) ήταν πάντα στρατηγικής σημασίας, ιδιαίτερα κατά τη Βυζαντινή εποχή και κατά τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου.

Τα νερά του ποταμού Πορταϊκού κυλούν κάτω από τη γέφυρα και περνούν μπροστά από την εκκλησία της Πόρτας Παναγιάς (1283), μοναδικό μνημείο της Ορθοδοξίας κτισμένο στα ευρήματα ενός αρχαίου ναού.
Ο ναός περιήλθε το 1843 στην κυριότητα της γειτονικής Ι.Μ. Δουσίκου. Το καθολικό της αποτελεί ένα από τα μοναδικά όσο αφορά την αρχιτεκτονική.
Το μοναστήρι του Αγίου Βησσαρίωνα, γνωστό ως Δούσικο και το μοναστήρι της Παναγίας, γνωστό ως Γκούρα, αξίζουν σίγουρα να τα επισκεφθεί κανείς!

Γέφυρες του Πορταϊκού Ποταμού

Σήμα κατατεθέν της πόλης της Πύλης είναι οι γέφυρες, κατασκευασμένες σε διαφορετικές χρονολογίες η κάθε μία.
Αρχικά, είναι η εξαιρετική, χτιστή πέτρινη γέφυρα του 1514 που ενώνει τη νοτιότερη πλαγιά της Πίνδου με τη Θεσσαλική πεδιάδα. Αποτελεί τη δεύτερη σε μήκος στον ευρύτερο Θεσσαλικό χώρο και μέχρι το 1936 αποτελούσε το μοναδικό πέρασμα για την περιοχή του Ασπροποτάμου.
Είναι απαραίτητο να σημειωθεί πως κάθε χρόνο το Υπουργείο Πολιτισμού διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις για το αυγουστιάτικο φεγγάρι.
Η γέφυρα Κονδύλη που κατασκευάστηκε για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της εποχής της (1934 - 1936) για την αμαξιτή σύνδεση των Τρικάλων με τα ορεινά χωριά. Μέχρι και σήμερα αποτελεί μέσο επικοινωνίας της περιοχής με τα χωριά της Πίνδου, και την Άρτα.
Η τρίτη γέφυρα, η γέφυρα Γκίκα, κατασκευή της οποίας ολοκληρώθηκε το 1961, έχει 170 μ.
Τέλος, το 1981 κατασκευάστηκε η τελευταία που αποτελεί κρεμαστή πεζογέφυρα με μήκος 120μ. που αποσκοπεί στην καλύτερη επικοινωνία του οικισμού Πόρτα - Παναγιά με την Πύλη.